Kıymetli Dostlarım;
Aslında yıllar önce çıkan ama henüz uygulamada karşılaşılmadığı için bilinmeyen bir mağduriyete değineceğim. Hatırlarsınız, eskiden asker, polis, mit çalışanı vs. fiili hizmet zammı (yıpranma) süreleri yılda 90 gün şeklindeydi, Örneğin 20 yıl çalışan bir subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş, polis veya mit çalışanı 20 yıl bilfiil çalıştığında 5 yıl fiili hizmet zammı (yıpranma) alırdı emeklilik yaşından bu 5 yıl düşülürdü.
Evet 2008 yılında çıkan 5510 Sayılı Kanun ile bu süre kısaltıldı. 7 Eylül 1999 tarihinden sonra işe giren ve sigortalı olarak işe başlayanların emeklilik yaşından, 5 yıl yerine en fazla 3 yıl düşülecek. 5 yıl hizmet süresine eklenecek ama iş emeklilik yaşına gelince en fazla 3 yıl düşülecek. Yani 5 yıl yıpranma süresi olan birinin 2 yılı yaşından düşülmeyecek. Tabi bu söylediklerimiz 7 Eylül 1999 tarihinden sonra işe başlayanlar için.
Örnek vermek gerekirse; Duhulü 7 Eylül 1999 sonrası olan personel için;
Emekliliğe esas yaş sınırı erkeklerde 60, kadınlarda ise 58’dir.
7 Eylül 1999 tarihinden sonra işe giren personelin, emeklilik yaşından düşülebileceği azami fiili hizmet zammı (Yıpranma) süresi 3 yıldır.
Toplam subaylık süresi 31 Yıl, (Albaylık yaş haddi 60), Astsubaylarda, Kıdemli Başçavuş rütbesi için yaş haddi 55, Uzman Jandarma VIII. Kademe Çavuş rütbesi için yaş haddi 56’dır.
Rütbesi ve statü gereği farklı bir yaş haddine tabi olanlar, tabii olduğu yaş haddine doğum tarihini ekleyecektir.
7 Eylül 1999 sonrası işe girenlerden, subaysanız, ilk rütbeye nasıp tarihine 31 yıl, astsubaysanız doğum tarihinize 55 yıl, uzman jandarmaysanız 56 yıl eklemeniz gerekmektedir
Uzman erbaşlarda ise durum biraz farklı. Zira uzman erbaşlar yeni düzenleme ile uzman erbaşlara 52 yaş sınırı getirildi. 7 eylül 1999 sonrası işe giren erkeklerde emeklilik yaşı 60 olduğu için bir uzman erbaş 3 yıl yıpranma ile en erken 57 yaşında emekli olabilecektir. Dolayısı ile 52 yaşında emekli olamayanlar sivil kamu kurumlarına geçecektir. Bu durumda 7 Eylül 1999 sonrası nasıplı uzman erbaşlar, fiili hizmet zammı (yıpranma) süresi 5 yıl olduğu için 52 yaşından önce emekli olabilecekken, 7 Eylül 1999 tarihinden sonra işe giren uzman erbaşlar 60 yaşa tabi olmakta, en fazla 3 yıl fiili hizmet zammı düşüleceğinden 57 yaşında emekli olacaktır.
Böylelikle 52 yaşına gelen uzman erbaş, sivil kuruma geçecek ve en az 5 yıl daha sivil kurumda çalışmak zorunda kalacaktır.
Kısacası yaş hadleri nedeniyle, 7 Eylül 1999 sonrasında işe girenler için, emeklilik yaşının 60 olmasından dolayı, fiili hizmet zammı (yıpranma) süresi, astsubay (55 Yaş) uzman jandarmalarda (56 Yaş) hiç işe yaramamakta ve emeklilik yaşını kısaltmamaktadır. Subaylarda ise yaş haddinin 60 olmasından dolayı 3 yıl gibi bir avantajı vardır. Emeklilik yaşına katkısı olmasa da, emekli oluncaya kadar çalışanların hizmet sürelerine 5 yıl gibi bir katkı sağlamaktadır.
SUBAY, ASTSUBAY, UZMAN JANDARMA VE UZMAN ERBAŞLAR İÇİN ÖRNEK TABLOLAR
Hesaplamalar yapılırken, 7 Eylül 1999 tarihi ve sonrası işe giren / sigortası başlayan erkek personel esas alınmıştır.
SUBAYLAR İÇİN ÖRNEK HESAPLAMA TABLOSU
.jpg)
ASTSUBAYLAR İÇİN ÖRNEK HESAPLAMA TABLOSU
.jpg)
UZMAN JANDARMALAR İÇİN ÖRNEK HESAPLAMA TABLOSU
.jpg)
UZMAN ERBAŞLAR İÇİN ÖRNEK HESAPLAMA TABLOSU
Uzman erbaşlarda, askerlik süresinin hizmete eklenmesi, uzman erbaş olmadan önceki dışarıdaki sigortalık süreleri vs. nedenlerden dolayı tablodaki rakamlar değişiklik gösterebilmektedir.
KONU İLE İLGİLİ OLARAK SİZLER İÇİN DERLEDİĞİMİZ BİLGİLER;
(*) Fiili hizmet süresi zammının kanun koyucu tarafından, 1949 yılında, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hazırlanırken bazı meslek grupları için getirilmiş, daha sonra kapsamı genişletilmiştir.
Emekli Sandığı Kanununun 32. maddesinde kapsam belirlenmiş iken, 2008 yılı Ekim ayı itibariyle yürürlüğe girmiş olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 40. maddesiyle kapsam daraltılmış, süreler yeniden düzenlenmiş ve fiili hizmet süresi zammından yararlanma şartları da değiştirilmiştir.
Fiili hizmet süresi zammı, memurun çalıştığı göreve göre değişiklik arz etmektedir. Bazı meslek gruplarında her yılın karşılığı olarak 2, 3 ve 6 ay olarak görünmektedir. Yani bir memur fiili hizmet süresi zammına müstehak bir görevde ise bu memurun her yılı 12 ay değil, 14, 15 veya 18 ay olarak emekliliklerinde değerlendirilmektedir.
Fiili hizmet süresi zammının getiriliş amacı, Devlet memurunun yapmış olduğu mesleki görevi şayet tehlikeli, bünyesel ve ruhen memuru olumsuz etkileyecek bir meslek grubu ise bu memurun emeklilik için gerekli olan hizmet yılını daha erken tamamlanmasıdır.
Daha sonra, emeklilik için yaş grubunun da getirilmesiyle birlikte fiili hizmet süresi zammı memurun emeklilik yaş grubundan da indirilmek suretiyle emeklilik yaş grubunu daha erken tamamlanmasına da katkı sağlamıştır.
Fiili Hizmet Süresi Zammından, emeklilik açısından en çok avantaj sağlayan grup 2008 yılı Ekim ayı başından önce fiili hizmet süresi zammına müstehak olanlar, yani Emekli Sandığı Kanununa tabi fiili hizmet süresi zammına müstehak olan Devlet Memurlarıdır.
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümleri bağlamında;
1- 8 Eylül 1999 tarihinden önce görevleri bulunanlar için 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu Geçici Madde 205 hükmü uygulandığından, bunlar için emeklilik yaş gruplarından ne kadar fiili hizmet süresi zamları var ise o süre kadar yaş gruplarından indirilme sağlandığından emeklilik şartlarını daha erken sağlamaktadırlar.
Yani, memurun 7 yıl fiili hizmet süresi zammı varsa bu süre yaş grubundan indirilmektedir.
2- 8 Eylül 1999 tarihinden önce görevleri olmayan, bu tarihten sonra görevleri olanlar için ise Emekli Sandığı KanunuMadde 39 hükmü uygulandığından, bunlar için emeklilik yaş gruplarından ne kadar fiili hizmet süresi zamları olursa olsun, yaş gruplarından kısıtlı olarak indirilmektedir. Azami 3 yılı geçmemek üzere yarısı yaş gruplarından indirim yapılmaktadır.
Yani, memurun 3 yıl fiili hizmet süresi zammı var ise 1,5 yılı, 5 yıl fiili hizmet süresi zammı var ise 2,5 yılı, 6 yıl fiili hizmet süresi zammı var ise 3 yılı, 8 yıl fiili hizmet süresi zammı var ise yine azami 3 yıl olacağından 3 yılı yaş gruplarından indirim yapılmaktadır.
3- 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa memur olanlar ile ilk defa fiili hizmet süresi zammına müstehak olanlar için yararlanma şartları biraz daha farklıdır. 5510 sayılı Kanun Madde 40 şartları dikkate alındığından, fiili hizmet süresi zammına müstehak görevlerde en az meslek grubuna göre 8 veya 10 yıl çalışmaları gerekiyor. Yaş gruplarından da azami 3 yılı geçmemek üzere yarısı yaş gruplarından indiriliyor.
4- Fiili hizmet süresi zamları emeklilik için gereken hizmet sürelerine ekleniyor, emekli aylık ve emekli ikramiye tutarlarına katkı sağlıyor.
Genel Değerlendirmemiz;
– Fiili hizmet süresi zammı kapsamı belirlenirken memurun yaptığı işin gerçekten ve bilimsel olarak araştırma sonucunda memuru bünyesel ve ruhen olumsuz etkileyecek, daha erken yaşlanmayı sağlayacak etkisi varmıdır, bazı hastalardan hastalık kapabilecek veya kullandığı cihazların olumsuz etkisi varmı dır ona bakılması gerekir. Bilimsel ve teknolojik sonuçlara göre fiili hizmet süresi zammı tablosunun da çıkanlar veya eklenenler olarak yeniden belirlenmesinin faydalı olacağını değerlendirmekteyiz.
– Fiili hizmet süresi zammı emeklilik hizmet süresini tamamlamada aynı olmakla birlikte, yaş gruplarından avantaj sağlanmasında eski memur, yeni memur arasında/8 Eylül 1999 tarihinden önceki memurlarla, bu tarihten sonra memur olanlar arasında oluşan, yani yaş gruplarından öncesi için tamamının, sonrası için 3 yılı geçmemek üzere yarısının indirilmesiyle oluşturulan farklılığın da giderilmesi gerektiğini değerlendirmekteyiz.
***
(**) Ağır ve yıpratıcı bazı işlerle uğraşanlar erken emeklilik hakkından yararlanabilir. Bu kişiler mesleklerine göre en fazla 3 yıl erken emekli olabilirler. Fakat bunun için işverenin sizi uygun biçimde SGK’ya bildirmesi şart.
Sosyal güvenlik sistemi, bütün çalışanların çalışma koşullarının eşit olmadığını ve bazı sigortalıların ağır ve yıpratıcı şartlarda kabul ederek bu çalışanlara erken emeklilik hakkı tanımıştır. Çalışma şartları ağır ve yıpratıcı olan bazı işlere tanınan bu hak kapsamında bu kişilerin fiilen çalıştıkları sürelere ayrıca ilave süreler eklenmekte ve bu süreyle orantılı olarak emeklilik yaşlarından eksiltme yapılmaktadır. Yani fiili hizmet zammı kapsamında çalışanların çalıştıkları süre farklı değerlendirilmektedir ve bu kişiler çalıştıkları süreyle orantılı olmak kaydıyla daha erken yaşta emekli olabilmektedirler.
EN FAZLA MADENCİLERDE
Mesela listede görüldüğü gibi, madende çalışan işçilerin her bir yıllık çalışması 1,5 yıl olarak değerlendirilir. En yüksek fiili hizmet zammı madencilere uygulanmaktadır.
HİZMET SÜRESİNDE SINIR VAR
Polisler ve askerlerin bir yılları 450 gün, itfaiyecilerin bir yılları ise 420 gün olarak değerlendirilmektedir. Fiili hizmet süresi zammı uygulamasında yer altında çalışanlar hariç olmak üzere üst sınır söz konusudur. Buna göre; yer altında çalışanlara hiçbir sınır olmaksızın fiili hizmet süresi zammının tamamı prim ödeme gün sayılarına eklenir.
POLİSTE 8 YIL
Ancak asker ve polislerde fiili hizmet süresi zammı 8 yılı, zamma konu diğer mesleklerde ise 5 yılı geçemez. Bu sürelerden daha fazla fiili hizmet süresi zammı hak edilmiş olsa bile emeklilik işlemlerinde dikkate alınmaz. Yer altında çalışanlar ise hiçbir sınır olmaksızın fiili hizmet süresi zammından yararlanabilirler.
EMEKLİLİK YAŞINI DÜŞÜRÜR
Fiili hizmet süresi zammından yararlanan kişiler belirli bir süre bu mesleklerde çalışmış olmaları kaydıyla emeklilik yaşından indirim hakkını da elde ederler. Buna göre madencilikte en az 5 yıl, diğer meslek gruplarında ise en az 10 yıl çalışmış olan kişiler emeklilik yaşından indirim hakkını elde ederler. Yasama organları ve dışarıdan atanan bakanlar için emeklilik yaşından indirimde herhangi bir minimum çalışma süresi koşulu aranmamaktadır.
Stajyerler, emekliler kapsam dışında
Fiili hizmet süresi zammından yararlanabilmek için bu mesleklerde çalışanların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışması gerekir. Bu kapsamda itfaiyecilikte staj yapan bir kişi de, emekli olduktan sonra bu mesleklerde çalışan kişiler de fiili hizmet süresi zammı hakkından yararlanamaz.
Yalnızca işçi ve memur
Yıpranma kapsamında daha erken emekli olma hakkı yalnızca 4/a ve 4/c’li sigortalıları kapsamaktadır. 4/b’liler ne kadar riskli işlerde çalışıyor olsalar bile yıpranma hakkından yararlanamazlar.
İşvereni kontrol edin yoksa…
Bu mesleklerde çalışanların fiili hizmet süresi zammı hakkından yararlanabilmeleri için, işverenlerin bu kişileri Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğin’de belirtilen belgelerle SGK’ya bildirmesi gerekmektedir. Bu şekilde bildirim yapılmadığı taktirde fiili hizmet süresi zammı uygulanmayacaktır. Bu nedenle fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki mesleklerde çalışanların düzenli olarak aylık prim ve hizmet belgelerini kontrol etmeleri ve bildirimin doğru bir şekilde yapıldığını kontrol etmeleri çok önemlidir.
Bazı meslekler eklenebilir
Fiili hizmet süresi zammı uygulamasının kapsamı geçmiş dönemde daha fazlaydı. PTT dağıtıcıları, infaz koruma memurları, uçuş personeli fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlanmaktaydı. Ancak daha sonra bu meslek grupları kapsamdan çıkartıldılar. İlerleyen dönemde yeniden kapsama alınmaları halinde fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlanmaları mümkün olacaktır.
Hangi meslekte kaç gün eklenir?
Sektör * Eklenen gün sayısı * Sınır
– Kurşun ve arsenik işleri: 60-90, 5 yıl.
– Cam fabrika ve atölyeleri: 60, 5 yıl.
– Cıva üretimi işleri sanayii: 90, 5 yıl.
– Çimento fabrikaları: 60, 5 yıl,
– Kok fabrikalarıyla termik santrallar: 60, 5 yıl
– Alüminyum fabrikaları: 60, 5 yıl.
– Demir ve çelik fabrikaları: 90, 5 yıl.
– Döküm fabrikaları: 60, 5 yıl.
– Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler: 90, 5 yıl.
– Yeraltı işleri: 180, Sınır yok.
– Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler: 90, 5 yıl.
– Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler: 60-90, 5 yıl.
– TSK’da subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar: 90, 8 yıl.
– Emniyet ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat Teşkilatı’nda asaleti onaylanmış olmak şartıyla adaylıkta geçirilen süreler dahil polis, komiser yardımcısı, komiser, baş komiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maaş ve derecelerdeki emniyet mensupları, Milli İstihbarat Teşkilâtı mensupları: 90, 8 yıl.
– İtfaiye veya yangın söndürme işleri: 60, 5 yıl.
– Basın ve gazetecilik mesleğinde Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre basın kartı sahibi olmak suretiyle fiilen çalışanlar: 90, 5 yıl.
– TBMM yasama organı üyeleri ile dışardan atanan bakanlar: 90, 5 yıl.
3 yılı geçemez
Fiili hizmet süresi zammında yararlanan diğer çalışanların ise fiili hizmet süresi zamlarının yarısı 3 yılı geçmemek üzere emeklilik yaşlarından indirilir. Dolayısıyla emeklilik yaşından indirim konusundaki sınır 3 yıldır ve kişi fiili hizmet süresi zammı ne olursa olsun en fazla 3 yaş erken emekli olabilir. Örneğin 16 yıl basın kartı ile çalışmış bir gazeteci 2 yıl erken emekli olabilir. Bu açıdan fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışanların hem prim gün sayıları daha erken dolar, hem de genç emekli olma hakkına sahip olurlar.
SGK iptal edebilir
Fiili hizmet süresi zammından, belirtilen mesleklerde çalışanlar ve mesleğin gerektirdiği risklerle bir fiili karşılaşan sigortalılar yararlanabilir. Yani madende çalışmakla beraber yer altına girmeyen ve yönetici konumundaki bir kişinin fiili hizmet süresi zammından yararlanması söz konusu değildir. Bu durumdaki kişiler SGK’ya fiili hizmet süresi zammı ile bildirilseler bile SGK bu süreleri iptal edebilir.
KAYNAK : (*) http://www.memurlar.net/haber/533437/
(*) http://www.aksam.com.tr/yazarlar/yaptiginiz-ise-gore-3-yil-erken-emekli-olabilirsiniz/haber-421785
YAZARIMIZI TAKİP ETMEK İÇİN;
FACEBOOK :https://www.facebook.com/dedeersel.aksu.1
TWITTER: https://twitter.com/DedeErselAksu
